Nguyên văn:
佛法長興但願國[1]王乘萬古
道塲永盛常祈壇越享千秋
LK:
福祥寺主香字心壽 証明
庚子年四月初十日 增富 阮文[?] 室中 吳氏號 奉供
Phiên âm:
Phật pháp trường hưng, đản nguyện Quốc vương thừa vạn cổ
Đạo tràng vĩnh thịnh, thường kỳ Đàn việt hưởng thiên thu.
LK:
Phước Tường tự Chủ hương tự Tâm Thọ chứng minh.
Canh Tý niên tứ nguyệt sơ thập nhật Tăng phú Nguyễn Văn [?], Thất trung Ngô Thị Hiệu phụng cúng.
Dịch nghĩa:
Phật pháp trường tồn hưng thịnh, chỉ nguyện quốc vương cai trị muôn đời,
Đạo tràng vĩnh viễn phồn vinh, thường cầu đàn việt hưởng (phước) ngàn thu.
LK:
Chủ hương chùa Phước Tường, tự là Tâm Thọ chứng minh.
Gia đình khá giả: Nguyễn Văn [?], vợ Ngô Thị Hiệu thành kính dâng cúng vào ngày mùng mười tháng tư năm Canh Tý.
Đây là cặp đối thể hiện lời khấn nguyện của chư Tăng, sử dụng từ ngữ đối ứng với nhau một cách hài hòa. Khi lời khấn cho “Phật pháp trường hưng” đối ứng song song với lời nguyện “Đạo tràng vĩnh thịnh”, đây là hai đối tượng quan trọng đối với một người Phật tử vì thế nên được đặt ở đầu của mỗi vế đối. Và giữa những đối tượng này có sự liên hệ mật thiết với nhau, nếu như Phật pháp được trường tồn thì nơi Đạo tràng sẽ được phồn vinh, ngược lại nếu Đạo tràng kiên cố vững chắc thì cũng sẽ khiến cho Phật pháp được hưng thịnh tiếp nối lâu dài.
Sau đó đối tượng của lời cầu nguyện hướng đến là những nhân vật quan trọng. Đó là vị Quốc vương, người thí chủ ngoại hộ trọng yếu đối với Phật pháp. Những quyết định của vị quốc vương đều gây ảnh hưởng lớn đến sự tồn tại của Phật pháp, vì thế nếu như Phật pháp được một vị minh quân ủng hộ thì sẽ khiến cho giáo lý được truyền bá rộng rãi và một phần nào sẽ khiến cho đời sống của nhân dân, sự vận động của đất nước tiến triển theo một hướng tích cực. Vì thế một vị minh quân có một cách nhìn đúng đắn như thế xứng đáng được những lời cầu chúc tốt lành. “Thừa vạn cổ” tạm dịch là cai trị muôn đời, ngoài việc cầu chúc cho Quốc vương được trường thọ để cai trị lâu dài, thì lời chúc này còn mang một ý nghĩa sâu xa hơn, cầu chúc cho sự cai trị của vị minh quân dưới ảnh hưởng của Phật pháp được tiếp tục kế thừa và tiếp nối lâu dài, rồi đi vào một khuôn khổ đến muôn đời.
Nhân vật tiếp theo trong lời cầu nguyện của vế đối thứ hai, chính là những người Đàn việt. Theo Từ điển Phật học thì:
Trong Nam Hải Ký Quy Nội Pháp Truyện 南海寄歸內法傳 Quyển 1, phần Cửu Thọ Trai Quỹ Tắc 九受齋軌則 cho biết: Đàn việt 檀/壇越 có nguồn gốc từ tiếng Phạn là Dānapati, dịch âm Đà-na-bát-để 陀那缽底, dịch nghĩa là thí chủ; Đà-na 陀那 là thí, Bát-để 缽底 là chủ; nhưng nếu gọi Đàn việt, vốn chẳng phải dịch đúng, bỏ đi chữ Na 那, lấy âm Đà 陀 ở trên chuyển thành Đàn 檀/壇, lại thêm chữ Việt 越 vào, ý nghĩa rằng nhờ thực hành bố thí mà tự mình có thể vượt qua sự khốn khổ bần cùng.
Hiểu đơn giản thì Đàn việt chính là những bậc thí chủ dốc lòng ủng hộ Phật pháp. Họ bố thí những gì mình có và hỗ trợ hết mình bằng công sức trong khả năng cho Phật pháp, cho sự phụng sự đến chư Tăng. Chư cổ đức cũng đã có câu nói: Phật pháp hưng long do Tăng-già hoằng hóa, Thiền môn hưng thạnh nhờ Đàn việt phát tâm. Vì thế công sức mà người Đàn việt đã dâng hiến cho Phật pháp là một phần trọng yếu, nếu Quốc vương là người ủng hộ về mặt quyền lực, vật chất cho những việc quan trọng, lớn lao bên ngoài của tự viện, thì người Đàn việt là người ủng hộ về mặt công sức và tinh thần ở bên trong tự viện từ những việc nhỏ nhặt nhất. Mỗi bên hoàn thành một cách trọn vẹn và viên mãn các bổn phận của mình, vì thế họ là những nhân vật xứng đáng được chư Tăng cầu nguyện, cho được hưởng những phước lành mà do chính bản thân họ đã gây tạo đến ngàn thu.
Xin trân trọng giới thiệu đến bạn đọc về cặp đối này.
Ghi chú:
[1] Trong nguyên tác vế đối sử dụng chữ Quốc dị tự, không có trong bộ gõ nên sử dụng chữ Quốc 國 thông dụng thay thế.
Thiện Nghĩa/Thư viện Huệ Quang
Huệ Quang, Hạ tuần, Đào nguyệt, Ất Tỵ niên (2025).
