Đường Trở Về

Cửa động - Đầu non - Đường lối cũ
Nghìn năm thơ thẩn bóng trăng chơi

                                                           (Tản Đà)

Nói đến trở về tất phải công nhận đã ra đi - Ra đi vì chí lớn, nghĩa cả hai ra đi vì công danh nghĩa vụ. Trăm ngàn chuyến ra đi, hay có dở có theo hàng trăm lý tưởng, chống nhau, liên kết nhau hoặc không biết nhau.

Tuy nhiên, sự ra đi của các bạn, đạo Phật rất tiếc không chú trọng đến, không ngăn, không cấm cũng không khuyến khích. Có thể nói rằng đạo Phật không lo đến vấn đề "khai sinh" nhưng đặc biệt lưu ý đến vấn đề tạm cho là "khai tử" nếu ta hiểu đó là đạo của đường về của những bạn nào cảm thấy như Tản Đà:

Đêm thu buồn lắm chị Hằng ơi!
Trần giới em nay, chán nữa rồi.

Trở về đã là đau khổ hoặc thông cảm nỗi niềm đau khổ của người, trở về là đã già nua với sắc hương tàn tạ, trở về là đã tật bệnh với thân xác gầy còm. Đạo Phật là đạo của những người từng sống, đã trải qua biết bao kinh nghiệm phũ phàng với thực tại, của những người đã từng theo danh, vụ lợi sống cuồng loạn, sống già trước tuổi, sống đam mê.

Danh từ nhà Phật có rất nhiều chữ để gọi các bạn trở về như Nam mô, quy y, hồi hướng, chuyển... những chữ này như những điệp khúc của một bài ca nhân loại: Hãy trở về, các bạn ơi, trở về với bản tâm của mình, của mính chứ không phải của ai cả, vì đã là tự mình, do mình, thì tạo nghiệp cũng mình và giải thoát cũng mình mà thôi. Ngoài ra tất cả đều là phương tiện có thể là thiện xảo nhưng cũng chỉ là phương tiện

(Trích dẫn trong PHẦN I ĐƯỜNG TRỞ VỀ của tác giả)