LỜI NÓI ĐẦU
Bệnh chẩn (sởi) với đậu vốn do thai độc xúc cảm với thời tiết mà phát ra, chẩn là độc ở phủ, còn nhẹ, đậu là độc vào tạng, đã nặng, cho nên phương thư xưa quan trọng hóa bệnh đậu xem thường bệnh chẩn. Trong phép chữa cũng nói: "Chẩn ưa thuốc mát, đậu ưa thuốc ấm" đó là lời nói tổng quát chỉ vào phép chính trị tòng trị chữa bệnh nông sâu mà thôi. Nhưng suy cho kỹ thì bệnh đậu thuộc thực vẫn ưu thuốc thanh lương, bệnh chẩn thuộc hư cũng không ngại gì thuốc ôn bổ.
Cuối vụ hè năm Tân Mão, bệnh sởi phát ra rất nhiều nhất là vùng Hương sơn, có một gia đình ba bốn mẹ con đều chết hết vì bệnh đó. Tôi có chữa vài mươi trường hợp vì âm hưu dương không hóa, đầu mặt mọc không đều, hoặc thấy mọc rồi lặn ngay, tôi đã vứt bỏ mọi phép tắc thông thường, chỉ tập trung vào việc cứu âm cứu dương mà sống được cả. Trong đó cũng có vài người lâm vào trạng thái âm dương lìa thoát, bệnh thế ngày càng nặng, tuy có sử dụng đại tễ tuần bổ cho uống, nhưng cuối cùng vẫn không cứu nổi.
Sách có nói: "Bệnh chẩn mà thể hiện nghịch chứng là bất trị" như thế đủ biện minh chẩn không phải là chứng nhẹ, thầy thuốc không được xem thường. Bởi thế tôi đem nguồn gốc và hình chứng thuận nghịch của bệnh chẩn, cộng với tạp chứng trước sau, phép xử phương, dụng dược, chép làm một tập trình bày ra đây nhan đề là "Ma chẩn chuẩn thằng" để tham khảo thêm.
LÊ HỮU TRÁC
Biệt hiệu Hải Thượng Lãn Ông
