Bản Y Tôn Tâm Lĩnh của NXb. Y học miền Bắc
Kính thưa bạn đọc và các nhà sưu tầm,
Bộ Y TÂM TÔNG LĨNH của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác nguyên tác bằng chữ Hán Nôm, trước 1975 ở nước ta có 2 bản dịch được ấn hành:
1. Bản của nhà sách Khai Trí miền Nam gồm 5 tập với nhan đề Hải Thượng Y Tôn Tâm Lĩnh, của các dịch giả Đình Thụ Hoàng Văn Hòe, Hoàng Đình Khoa, không theo thứ tự nguyên bản và dịch khuyết 2 bộ: Mộng trung giác đậu (q34-43) và Y phương hải hội (q58)
Bản Y Tôn Tâm Lĩnh của nhà sách Khai Trí
2. Bản của NXb. Y học miền Bắc, không đề tên người dịch, dịch và in thành từng quyển theo môn loại như nguyên tác Hán Nôm của tác giả. Ngoài ra NXb. Y học còn cho dịch các bản chép tay (chưa được khắc ván và đánh số quyển) được sưu tầm về sau như Nữ công thắng lãm, Vệ sinh yếu quyết. Bản của NXb. Y học rất khó tìm và nếu có được cũng khó đủ trọn bộ.
Bản Y Tôn Tâm Lĩnh nguyên tác chữ Hán đang được lưu trữ tại TV Huệ Quang
Hiện Thư viện Huệ Quang đã thực hiện ảnh ấn gần hoàn thành 2 bản dịch nói trên. Bản dịch của NXB Y học chúng tôi vẫn còn thiếu 6 tựa sách được in chữ lớn hơn, rất mong được bạn đọc và các nhà sưu tầm gần xa cho mượn bản gốc những quyển còn thiếu để bộ sách quý báu của Y Tổ được đến tay bạn đọc một cách trọn vẹn.
Xin chân thành tri ân!
Thư viện Huệ Quang
Tổng mục bộ Y Tông Tâm Lĩnh:
- Quyển thủ: Y nghiệp thần chương, mạch, kinh lạc.
- Quyển 1: Nội kinh yếu chỉ, trích những điểm thiết yếu của kinh điển đông y.
- Quyển 2: Y gia quan niệm phân tích và tổng hợp lý luận cơ bản về âm dương, ngũ hành, kinh lạc khí huyết, chẩn đoán, mạch học, bệnh lý, trị pháp.
- Quyển 3 đến 5: Y hải cầu nguyên nêu lên những quy luật chung về sinh lý và nguyên tắc trị liệu.
- Quyển 6: Huyền tẫn phát vinói về tiên thiên thủy hỏa – "Mệnh môn", cơ năng sinh lý, và bệnh lý của chân thủy, chân hỏa, cùng phép chữa.
- Quyển 7: Khôn hóa thái chân bàn về hậu thiên tỳ vị, cơ năng tiêu hóa và tác dụng của khí huyết, bệnh lý và phép chữa.
- Quyển 8: Đạo lưu dư vận biện luận và bổ sung những điểm y lý chưa rõ hay còn thiếu ở các sách xưa.
- Quyển 9: Vận khí bí điển, Vận, khí, số mệnh, ngũ hành
- Quyển 10 và 11: Dược phẩm Vị yếu nói về dược tính 150 vị thuốc Bắc, Nam phân loại theo ngũ hành.
- Quyển 12 và 13: Lĩnh nam bản thảo, quyển thượng chép 496 vị thuốc nam thừa kế của Tuệ Tĩnh, quyển hạ chép 305 vị bổ sung về công dụng hoặc mới phát hiện thêm.
- Quyển 14: Ngoại cảm thông trịnói về đặc tính bệnh ngoại cảm ở nước ta và các thuốc sáng chế để điều trị theo các thể bệnh.
- Quyển 15 đến 24: Bách bệnh cơ yếu, bệnh học nội khoa 10 quyển, mới sưu tầm và khắc in 2 quyển Bính Đinh, còn thiếu 8 quyển: Giáp, Ất, Mậu, Kỷ, Canh, Tân, Nhâm, Quý.
- Quyển 25: Y trung quan kiệntóm tắt phương pháp điều trị các bệnh.
- Quyển 26, 27: Phụ đạo xán nhiênchuyên về phụ khoa.
- Quyển 28: Tọa thảo lương môchuyên về sản khoa.
- Quyển 29 đến 33: Ấu ấu tu trichuyên về nhi khoa.
- Quyển 34 đến 43: Mộng trung giác đậuchuyên về bệnh đậu mùa (10 quyển)
- Quyển 44: Ma chẩn chuẩn thăng chuyên về bệnh sởi.
- Quyển 45: Tâm đắc thần phươnggồm 70 phương thuốc chọn lọc trong sách Cẩm nang của Phùng Triệu Trương.
- Quyển 46: Hiệu phỏng tân phương chép 29 phương thuốc hiệu nghiệm do Lãn Ông sáng chế.
- Quyển 47, 48, 49: Bách giá trân tàng ghi trên 600 phương thuốc kinh nghiệm thu lượm trong nhân dân và thừa kế của ngoại tổ ông là Bùi Diệm Đăng.
- Quyển 50 đến 57: Hành giản trân nhu(8 quyển) chép trên 2000 phương thuốc chọn lọc trong các bản thảo đời trước, như Nam dược thần hiệu của Tuệ Tĩnh hay thu nhập trong dân gian.
- Quyển 58: Y phương hải hộigồm 200 cổ phương đông y.
- Quyển 59-60: (Sách gốc Hán Nôm tại TVHQ khuyết,
- Quyển 61-62: Y dương án chép 17 bệnh án chữa khỏi, và Y âm án chép 12 bệnh án tử vong.
- Quyển 63: Truyền tân bố chỉ được gọi là châu ngọc cách ngôn thâu tóm các điều cốt yếu nhất về quy tắc chẩn đoán, biện chứng, dùng thuốc trị bệnh.
- Quyển vỹ: Thượng kinh ký sự, ghi chép chuyến lên cung vua phủ chúa của tác giả.
Các sách được sưu tầm về sau:
- Nữ công thắng làm, Bản gốc chép tay, chữ Nôm dạy cách chế biến các món ăn cổ truyền, các ngành nghề truyền thống.
- Vệ sinh yếu quyết, Bản gốc chép tay, thượng (chữ Hán), hạ (chữ Nôm), bàn về vấn đề vệ sinh
